Lampy UV-C, promieniowanie UV-C
Lampy wirusobójcze UV-C są jedną z najskuteczniejszych i najmniej inwazyjnych metod dezynfekcji powietrza i powierzchni. Promieniowanie emitowane przez lampy UV-C nieodwracalnie niszczy wirusy (w tym Sars-CoV-2 wywołujący COVID-19), bakterie, drobnoustroje, pleśnie i grzyby.
Lampy UV-C można stosować praktycznie w każdym pomieszczeniu. Z racji swoich właściwości znajdują one głównie zastosowanie w gabinetach lekarskich, przychodniach, laboratoriach czy salach operacyjnych. Stosuje się je również w salonach fryzjerskich i kosmetycznych, aptekach, restauracjach, sklepach, przedszkolach, żłobkach, w przemyśle spożywczym czy farmaceutycznym.
Lampy dezynfekujące można również stosować w domu, przy czym należy zapoznać się z zasadami bezpieczeństwa używania lamp tego typu, ponieważ światło UVC jest szkodliwe dla zdrowia i życia organizmów żywych – o czym więcej w dalszej części tego opracowania.
W procesie badań laboratoryjnych stwierdzono naukowo, iż promieniowanie UV-C prowadzi do uszkodzeń DNA jak i RNA wirusów, bakterii, drożdży i grzybów. Energia pochodząca z promieniowania UV-C jest absorbowana przez kwasy nukleinowe i białka mikroorganizmów, co powoduje wzbudzenie reakcji chemicznych w ich jądrach i prowadzi do zabicia wirusów.
Promieniowanie UVC odbija się od powierzchni – ścian, sufitów i podłogi pod różnymi kątami i działa w każdym miejscu do którego dotarło. Oznacza to, że wykazuje działanie również w miejscach, które nie miały bezpośredniej ekspozycji w linii prostej na promieniowanie UVC.
W celu uzyskania najbardziej optymalnego działania promiennik powinien emitować energię dookoła i znajdować się na odpowiedniej wysokości, aby jak najwięcej elementów pozostawało w bezpośrednim działaniu UVC.
Promieniowanie UV-C a wytwarzanie ozonu
Można wielokrotnie spotkać się z ofertami promienników generujących jednocześnie ozon. Cząsteczki ozonu powstają przy długości fali poniżej 200 nm i jest to zjawisko niepożądane. Często to świadczy o wykorzystaniu lampy emitującej szerszy zakres promieniowania, a co za tym idzie o słabszej efektywności biobójczej.
Ozon (O3) jest wysoce reaktywną formą tlenu. Ten toksyczny gaz posiada potężne właściwości utleniające.
Niektóre lampy UVC generują cząsteczki ozonu – co przez producentów i sprzedawców jest określane jako pozytywna funkcja urządzenia pozwalająca na dodatkowe zneutralizowanie szkodliwych zanieczyszczeń i drobnoustrojów.
Badania przeprowadzone przez EPA w 2009 r. wykazały, że reakcje zachodzące pomiędzy ozonem a lotnymi związkami organicznymi mogą doprowadzać do wytworzenia toksycznych lotnych związków organicznych, takich jak formaldehyd czy aldehydy.
Generatory ozonu mogą być bardzo skuteczne w przypadku rozkładania związków zapachowych, ale nigdy nie powinny być używane w pomieszczeniach w których znajdują się ludzie.
Po zastosowaniu lampy, która generuje ozon należy intensywnie wietrzyć pomieszczenie i nie korzystać z niego przez ok 2 godziny. Nie jest to więc wskazane rozwiązanie dla salonów kosmetycznych, fryzjerskich, kosmetologii, gabinetów lekarskich, psychoterapeutycznych, dietetycznych, rehabilitacyjnych, restauracji, czy innych pomieszczeń w których zależy nam na jak najszybszym procesie oddania pomieszczenia do użytkowania.
W Świetlówkach Lamp UV-C w naszej ofercie zastosowane zostało specjalne szkło, które posiada wysoki współczynnik transmisji promieniowania o długości 254 nm, przy czym szkło to absorbuje niepożądane promieniowanie UV o długości fali poniżej 200 nm ograniczając maksymalnie powstawanie szkodliwego OZONU.
Promieniowanie UV-C – szkodliwe oddziaływanie na człowieka
Promieniowanie UV-C oddziałuje na organizmy żywe, w tym na ich struktury DNA – zatem działa również na organizm człowieka. Wyróżnia się dwa rodzaje skutków: ostre – występujące do 24 godzin od ekspozycji, oraz chroniczne – wynikające z wielokrotnej ekspozycji na promieniowanie.
Skutki ostre: – oczy: stany zapalne spojówki, stany zapalne rogówki – skóra: erytema (zaczerwienienie), oparzenia podobne do słonecznych, fotodermatozy (z czynnikami fototoksycznymi lub fotouczulającymi)
Skutki chroniczne: – oczy: zaćma fotochemiczna, skrzydlik, nowotwory oka – skóra: fotostarzenie skóry, zmiany przednowotowrowe i nowotworowe, rak skóry (czerniak podstawno-, płasko- i kolczastokomórkowy)
W przypadku wystąpienia skutków ostrych (w wyniku jednorazowej ekspozycji) schorzenia te ustępują po pewnym czasie. Długa i wieloletnia ekspozycja, nawet w postaci jednorazowych małych dawek, prowadzi do zmian chorobowych w tym nowotworów.
Jest więc oczywistym, iż zagrożenia wynikające z oddziaływania promieniowania UV-C na człowieka wymuszają konieczność zachowania wszelkich środków ostrożności zarówno podczas instalacji lamp jak i późniejszego ich użytkowania. Bezwzględnie nie wolno stosować tego promieniowania do dezynfekcji skóry.
W zależności od sposobu i możliwości użytkowania wyróżniamy następujące lampy dezynfekujące:
– dezynfekujące powietrze – przepływowe (z ukrytym promiennikiem UV-C)
– dezynfekujące powietrze oraz powierzchnię – z zabezpieczeniem (z odkrytym promiennikiem UV-C)
– dezynfekujące powietrze oraz powierzchnię – bez zabezpieczenia (z odkrytym promiennikiem UV-C)
Lampy dezynfekujące powietrze – przepływowe
Jak wskazuje nazwa, urządzenia te dezynfekują powietrze przepływające przez ich wnętrze. Wyposażone są w wentylatory wymuszające obieg powietrza. We wnętrzu zainstalowane są świetlówki emitujące promieniowanie UV-C. Z racji swojej konstrukcji promieniowanie nie wydostaje się na zewnątrz oprawy, dzięki czemu urządzenie może pracować ciągle, a człowiek możne znajdować się w odkażanym pomieszczeniu.
Lampy dezynfekujące powietrze i powierzchnię – z zabezpieczeniem
To urządzenia wyposażone w układ elektroniczny opóźniający włączenie się oprawy oraz w czujnik obecności. Po włączeniu oprawy układ czasowy załączy napięcie na świetlówkę po 30 sekundach, co pozwala na opuszczenie dezynfekowanego pomieszczenia. Czujnik obecności działa w sposób ciągły od momentu włączenia oprawy. Gdy wykryje obecność człowieka – natychmiast wyłącza zasilanie świetlówki chroniąc tym samym osoby będące w pobliżu od ekspozycji na promieniowanie UV-C.
Lampy dezynfekujące powietrze i powierzchnię – bez zabezpieczenia
Lampy tego typu nie posiadają żadnych zabezpieczeń, emisja promieniowania rozpoczyna się tuż po podaniu zasilania. Tego typu rozwiązania wymagają szczególnej ostrożności zarówno w procesie instalacji jak i użytkowania. Wyłącznik takich lamp musi znajdować się na zewnątrz pomieszczenia, a uruchomienie instalacji musi odbywać się po upewnieniu się, że w pomieszczeniu nie przebywają ludzie. Należy również na czas dezynfekcji zabezpieczyć dostęp do takiego pomieszczenia – by nikt nie wszedł w trakcie trwania tego procesu.
Poprawna instalacja opraw UV-C oraz ich prawidłowe użytkowanie gwarantuje pełne bezpieczeństwo osób korzystających z pomieszczeń wyposażonych w oświetlenie dezynfekujące.
Ilość opraw UV-C, powierzchnia pomieszczenia, czas dezynfekcji
Naukowcy i specjaliści z dziedziny oddziaływania promieniowania UV-C na wirusy i drobnoustroje metodą badań stwierdzili, iż energia promieniowania dezynfekcyjnego nie może być mniejsza niż 290 J / m2. Przy tym założeniu wyznaczone zostały parametry ilości lamp w stosunku do wysokości pomieszczenia, jego powierzchni oraz czasu potrzebnego do przeprowadzenia pełnej dezynfekcji.
Poniższa tabela przedstawia Ilość lamp potrzebnych do dezynfekcji pomieszczenia w czasie 30 minut.
Moc lampy | Powierzchnia pomieszczenia | ||||
10m² | 20m² | 30m² | 40m² | 60m² | |
15W | 3 | 4 | 6 | 8 | 12 |
30W | 1 | 2 | 3 | 4 | 6 |
Jeśli zachodzi potrzeba skrócenia czasu dezynfekcji do 15 minut wystarczy w pomieszczeniu o danej powierzchni zastosować dwukrotną ilość lamp. Analogicznie wydłużenie czasu dezynfekcji pomieszczenia o dwukrotnie dłuższy czas pozwoli zastosować dwa razy mniej lamp.